ادبیات نظری تحقیق کتابخانه های دیجیتال در 57 صفحه در قالب Word قابل ویرایش.
بخشی از متن :
کتابخانه های دیجیتال و سنتی
کتابخانه ها محل ذخیره ی دانش ها هستند. کتابخانه دیجیتال، کتابخانه ای
است که در آن منابع تمام متن وخدمات کتابخانه ای به صورت دیجیتال در اختیار
کاربران قرار می گیرد.
کتابخانه های دیجیتالی، کتابخانه های الکترونیکی ای هستند که در آنها
شمارزیادی از کاربران که از نظر جغرافیایی پراکنده هستند می توانند به
محتوای منابع گوناگون مواد الکترونیکی مانند:متن، تصاویر،نقشه ها، صداها
دسترسی داشته باشند. درکتابخانه دیجیتال چندین کاربر می توانند در زمان
واحد از یک منبع خاص استفاده کنند. (واسولو و اسرینی[1]،
1389، 41). بزرگترین مزیت کتاب های دیجیتالی نسبت به کتاب های چابی، حجم و
قابلیت حمل آنهاست و نیاز به فضای کم دارد. همچنین امکان بازیابی و ذخیره
اطلاعات وسهولت استفاده از آن در همه جای دنیا امکان پذیرمی باشد. هدف
کتابخانه های دیجیتالی به طور کلی گردآوری، ذخیره،سازماندهی و اشاعه
اطلاعات و دانش در قالبهای دیجیتالی می باشد (نوروزی و علیپور، 1384).
یکی از شیوه های نوین ارائه خدمات اطلاعاتی که طی دهه های اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کرده است، کتابخانه دیجیتالی[2]
است. کتابخانه دیجیتال، کتابخانه ای است که منابع و خدمات کتابخانه ای
رابه صورت دیجیتال در اختیار کاربران قرار میدهد. این کتابخانه ها در
راستای توسعه کتابخانه ها از اواسط سده بیستم به بعد مطرح شدند و ازاواخر
همین سده پا به عرصه وجود گذاشتند. این کتابخانه ها در امتداد توسعه و
پیشرفت کتابخانه های سنتی مطرح شدند و نسل جدیدی از کتابخانه ها را معرفی
کردن (رحیمی نژاد و همکاران، 1385).
باوقوع انقلاب اطلاعات، کتابخانه دیجیتالی به فناوری قدرتمندی برای رشد و
ترقی دست یافته اند. "کتابخانه های دیجیتالی مجموعه های گوناگونی از
اطلاعات را برای استفاده کنندگان متعدد در بردارند و در اندازه های متفاوتی
از کوچک تابزرگ دسته بندی می کنند، آنها از هر نوع ابزار ورود اطلاعات و
دردسترس قرار دادن آنها بر روی شبکه به کار می گیرند و باعث می شوندکه آنها
در اختیار استفاده کنندگان قرار گیرند.
بنابراین کتابخانه های دیجیتالی برای ما نوید دستیابی
به اطلاعات بیشتر، کاهش هزینه ها و قابلیت استفاده چند منظوره است (نوروزی
و حافطی، 1380).
ظهور کتابخانه های دیجیتالی نه تنها باعث تحولی بنیادین در ساختار
کتابخانه ها شد بلکه چالش و فرصتهای فراوانی را نیز پیش روی کتابداران
قرارداد و آنها را با وظایف ونقشهای جدید روبرو ساخت.
کتابخانه های دیجیتال جایگاه ویژه ای را در محیط مجازی اینترنت،به خود
اختصاص داده اند. این کتابخانه ها با داشتن قابلیتهای بیشتر وپیشرفته تر
برای مدیریت اطلاعات، از دیگر منابع اطلاعاتی اینترنتی متمایز شده اند
(امین پور، 242:1385). کتابخانه
دیجیتال بسیار فراتر از مجموعه منابع الکترونیکی وسخت افزارهای لازم برای
مدیریت آنهاست. در واقع،کتابخانه های دیجیتال، سیستم های مرکب و پیچیده ای
هستند که منابع، قابلیت ها، و خدمات کتابخانه ای سنتی را گسترده ترمی سازند
و در عین حال، امکانات متنوع و بی شماری را در اختیار کاربران خود قرار می
دهند.
اخیرا در سراسر جهان هزاران کتابخانه خدمات کتابخانه دیجیتالی ارائه می
نمایند و همچنان روندی رو به رشد را دارا می باشد (بورگمن و کواکس[3]، 2002، 32).
- سیر تحول کتابخانه ها
به طور کلی کتابخانه ها از لحاظ ساختاری به پنج دسته اصلی و در واقع به پنج نسل طبقه بندی می شوند.
نسل اول : کتابخانه های سنتی[4]
در این کتابخانه ها ، همه متون و مواد آموزشی و تحقیقی به صورت نسخه های
چاپی و یا خطی در قرون گذشته بوده و انواع خدمات کتابداری چه خدمات داخلی
مثل فهرست نویسی ، رده بندی و جز آن و چه خدمات خارجی مثل ارتباط و ارایه
خدمات به کاربران یا مبادله با دیگر کتابخانه ها به صورت دستی و توسط
کتابدار انجام می شد.
نسل دوم : کتابخانه های ماشینی[5]
در این کتابخانه ها ، از نظر نوع و ساختار کتاب ها و مواد آموزشی تفاوت
چندانی با نسل اول وجود ندارد.به بیان دیگر ، در این نسل نیز کتاب ها و
دیگر مواد به صورت نسخه های چاپی نگهداری می شود.هر چند ممکن است منابعی
نیز به صورت نوار کاست ، فیلم ، ویدئو ، میکروفیلم و از این قبیل وجود
داشته باشد.اما خدمات کتابداری از قبیل فهرست نویسی و امانت بین کتابخانه
ای از طریق ماشین انجام می شود.
نسل سوم : کتابخانه های الکترونیکی[6]
در این کتابخانه ها ، مواد آموزشی عمدتا به صورت الکترونیکی وجود
دارند.البته منابع چاپی نیز در کنار منابع الکترونیکی وجود دارداما خدمات
کتابخانه ای بیشتر به صورت الکترونیکی انجام می شود.
نسل چهارم : کتابخانه های دیجیتال[7]
این کتابخانه ها ، موسسات یا سازمان هایی هستند که منابع مختلف شامل
منابع انسانی و تجهیزات مورد نیاز برای ارایه ی خدمات کتابخانه ای مثل
فهرست نویسی ، رده بندی ، اطلاع رسانی ، روابط بین کتابخانه ای ، مواد
آموزشی ، منابع کتابخانه ای و دیگر خدمات را با استفاده از شبکه های پرسرعت
مهیا می سازد. بدین وسیله منابع آموزشی و خدمات ، آماده می شود و در
اختیار گروه های ویژه ای از کاربران و یاخوانندگان و دانشجویان قرار می
گیرد.
نسل پنجم : کتابخانه های مجازی[8]
کتابخانه های مجازی، مجموعه ای از اطلاعات را به صورت دیجیتال دراختیاردارند و آنها را سازماندهی می
کنند. این اطلاعات دیجیتال شامل کتابهاو مجلات الکترونیکی، پایگاههای
اطلاعاتی، صفحات وب، لوحهای فشرده و سایرقالبهای الکترونیکی، می باشد.
کتابخانه های مجازی، بردسترسی به مواد ازهرجا، به صورت دیجیتالی، تاکید می
کنند(اصنافی، ١٣٨٤).
کتابخانه های مجازی کتابخانه های بدون دیوار هستند.بدین معنی که منابع
آن ها ، تنها بر روی وب موجود است و همه ی خدمات کتابخانه ای نیز در آن ها
فقط و فقط از طریق وب انجام می پذیرد.بنابراین می توان نتیجه گرفت منابع
این نوع کتابخانه ها ، از نوع کتاب های الکترونیکی بر روی شبکه است.محیط
کاری نیز ، محیط شبکه های رایانه ای بسیار سریع از نوع شبکه های ماهواره ای
یا فیبر نوری است.(طاهری،1381).
- کتابخانه دیجیتال
- مفهوم
بحث کتابخانه های دیجیتال بحثی روزآمد و نوین در جامعه، حداقل در حوزه
علوم کتابداری و فن آوری اطلاعات می باشد. برداشت عموم از کتابخانه های
دیجیتال مانند حکایت قدیمی برداشت افراد از فیل در اتاق تاریک
میباشد که هر کسی با لمس کردن برخی از اعضای فیل پی به آن چیزی می برد که
در ذهن خود تصور می کردند و آن تصور خود را برای دیگران توصیف می کرد، در
زمان حال افراد نیز برداشتهایی از کتابخانه های دیجیتال در ذهن و تصور خود
دارند که زیاد با واقعیت برابری نمی کند.کتابخانه دیجیتالی دارای تعاریف
مختلفی است که پژوهشگران از آن ارائه داده اند که در ذیل به تعدادی از آن
ها اشاره شده است.
کتابخانه دیجیتال در تعریف سنتی :
کتابخانه های دیجیتال سازمان هایی هستند که در آن کارکنان متخصصی به
انتخاب و سازماندهی منابع اطلاعاتی دیجیتال بپردازند ، اطلاعات تمام متن
دیجیتال به جامعه کاربران آن کتابخانه ارائه شود و وابسته به یک کتابخانه
سنتی باشد؛(مجیدی و همکاران، 1386).
کتابخانه های دیجیتالی مجموعه های گوناگونی از اطلاعات را برای استفاده
کنندگان متعدد در بر دارند و در اندازه های متفاوتی از کوچک تا بزرگ دسته
بندی می شوند.آن ها از هر نوع ابزار ورود اطلاعات و نرم افزارهای مناسب
برای سازماندهی اطلاعات و در دسترس قرار دادن آن ها بر روی شبکه استفاده می
کنند و باعث می شوند که در اختیار استفاده کنندگان قرار گیرند.بنابراین
نوید کتابخانه های دیجیتالی برای ما دستیابی به اطلاعات بیشتر ، کاهش هزینه
ها ، و قابلیت استفاده ی چند منظوره است.
انجمن اطلاع رسانی آمریکا تعاریف ذیل را برای این دسته از کتابخانه ها به کار برده است:
نظامی است که در آن منابع اطلاعاتی از طریق شبکه های اطلاعاتی به جای دسترسی فیزیکی از طریق مکانی مشخص توزیع می گردند.
[1] - Wasolo and Asrini
[2] . Digital Library
[3] - Borgman and Kovacs
[4]. Tratitional libraries
[5] . Automated libraries
[6] . Electronic libraries
[7] . Digital libraries
[8] . Virtual libraries
